Paris Tháng Năm 45*

Người Chinh Phục Hitler dơ cao giò nện những gót giày kiêu hãnh, thỏa mãn trên đường phố Paris Đầu Hàng 70 năm xưa.

Sau 4 năm sống trong đồng đất 4 tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Phúc Yên, Thái Nguyên, năm 1950 tôi trở về Hà Nội. Tôi trở lại trường học – Trường Văn Lang, đường Phạm Phứ Thứ, sau Chợ Hàng Da, Giáo sư Hiệu Trưởng Ngô Duy Cầu, ông đã tự sát ở Sài Gòn Ngày 30 Tháng Tư 1975, các Thầy Nghiêm Toản, Bùi Hữu Sủng, Bùi Hữu Ðột – và những rạp xi-nê Hà Nội. Năm ấy, năm 1950, không nhớ trên màn ảnh rạp xi-nê nào : Majestic, Eden, Philharmonique, tôi thấy đoạn phim thời sự-tài liệu ghi cảnh Hitler chiến thắng vào Paris Ðầu Hàng.

Như quí vị thấy trong tấm ảnh tôi đăng cùng bài này: Hitler, Người Chinh Phục Paris, kiêu hãnh dậm những gót giầy chiến thắng trên đất Paris.

Cảnh hiện ra chỉ thoáng trong vài nháy mắt, nhưng ở mãi trong trí nhớ của tôi. Những ngày như lá, tháng như mây.. Dòng thời gian dài một ánh bay.. Sáu mươi năm sau ..Sống ở xứ người tình cờ tôi tìm thấy trên Internet bức ảnh Hitler dậm những gót giày chiến thắng trên đất Paris bẩy mươi năm xưa, tôi cảm khái, tôi nghĩ đến chuyện viết bài này.

Tháng 8 năm 1944, một cô Đầm bị cạo trọc đầu dẫn đi riễu phố vì "tội lấy Đức".

Thế rồi trong Library toà nhà dành cho Old Seniors Low Income – Người Già Thu Nhập Thấp – nơi vợ chồng tôi sống lui cui bên nhau những ngày cuối đời, lại tình cờ tôi tìm được tờ báo ParisMatch Số Ðặc Biệt kỷ niệm Ngày Paris Thoát Ách Ðức Quốc Xã **. Số là trong những ông bà già gần như đủ mọi quốc tịch hằm bà lằng sáng cấu qui tụ từ bốn phương trời Virginia, Mỹ Quốc về sống trong tòa nhà dành cho người Già Nghèo này có một bà người Pháp, người thân của bà ở Pháp gửi những tờ báo Pháp sang cho bà, đọc xong, bà để báo trong Library cho người khác đọc, và tôi chăm chăm vào Library chờ đón những tờ báo Pháp ấy. Trong tờ ParisMatch tôi thấy giữa những tấm ảnh ghi cảnh dân Paris cầm súng xuống đường tấn công quân Ðức, chiếm lại Paris trước khi quân Anh Mỹ vào Paris, có mấy ảnh ghi cảnh mấy cô Ðầm can tội lấy Lính Ðức, bị dân Pháp lôi ra làm nhục: các cô bị cạo trọc đầu, bị dẫn đi bêu trên phố, có cô bị lột truồng dẫn đi.

Chuyện 70 năm xưa dân Pháp làm nhục những phụ nữ Pháp lấy người Ðức để trừng trị, đúng ra là để trả thù – « Trả thù dân tộc ??? » – tôi nhớ lại tôi từng đọc trong tiểu thuyết Pháp chuyện những cô Ðầm nạn nhân ấy. Có những cô Ðầm bị hạ nhục nhẩy lầu, nhẩy vào xe lửa đang chạy tới để tự tử. Năm xưa khi đọc những chuyện ấy trong tiểu thuyết Pháp tôi chẳng suy nghĩ gì, nhưng 50 năm sau, trong những ngày cuối đời sống ở xứ người, chuyện những nguời Pháp hạ nhục mấy cô Ðầm vì Ðói mà lấy người Ðức làm tôi trạnh lòng thương sót. Tôi théc méc:

Tại sao đàn ông Pháp – gọi là đàn ông Paris cho tiện – từ lâu nổi tiếng là loại dân « galant » nhất thế giới, « galant » : Nịnh Ðầm, công khai ca tụng phụ nữ, dzành « iu tin » cho phụ nữ, chiều chuộng phụ nữ, phụ nữ là Nhất – tại sao Tháng Tám năm 1944, khi quân Ðức Quốc Xã bị quân Anh Mỹ đánh, thua liểng xiểng trên khắp các mặt trận, quân Ðức tơi tả rút chạy về nước Ðức, người dân Pháp nhân dịp chiếm lại Paris, lại đối xử tàn tệ đến như thế với những cô Ðầm Pháp???? Tàn tệ đến cái độ « man rợ »: lôi đàn bà ra vỉa hè cạo trọc đầu, lột truồng dẫn đi riễu phố ! Từ năm 1940 đến năm 1945, Quân Ðức Quốc Xã chiếm đóng nhiều nước ở Châu Âu, làm chủ nhiều thành phố thủ đô lớn, quân nhân Ðức chiến thắng làm chủ thân xác nhiều phụ nữ các nước Châu Âu. Ðâu phải chỉ có riêng nước Pháp bị quân Ðức chiếm đóng, đâu phải chỉ riêng có phụ nữ Pháp lấy người Ðức, hay để người Ðức lấy. Nhưng phụ nữ các nước Châu Âu khác đâu có bị đàn ông nước họ trả thù, hạ nhục tệ lậu, đê tiện, tàn ác đến như đàn ông Pháp trả thù phụ nữ Pháp??

Mà người phụ nữ Pháp lấy Lính Ðức thì họ có tội gì ? Những cô Ðầm cho lính Ðức hưởng thân xác để đổi lấy bánh mì, sữa, đường, bơ, thuốc lá, cà phê. Có nhiều cô phải làm việc đó vì có bố mẹ già, đói, bệnh, chuyện chắc chắn là các cô làm thế không phải vì các cô có cảm tình với lính Ðức mà vì các cô đói. Các cô làm thế vì quy luật có từ ngày Trái Ðất có Loài Người :

« Ðàn bà luôn luôn, đời nào cũng vậy, thuộc về những người đàn ông mạnh, thắng trận, những anh đàn ông yếu, lép vế, nghèo – đặc biệt là bọn đàn ông bại trận – đời nào cũng bị đàn bà bỏ rơi. »

Sông có thể cạn, núi có thể mòn, Nhà Mồ Già Hồ sẽ bị đập phá, Tượng Già Hồ sẽ ra nằm ở bãi rác, đó là quy luật. Quy luật đó và quy luật « Ðàn Bà thuộc về Ðàn Ông mạnh » không bao giờ thay đổi.

Tháng Sáu 1944 quân Anh Mỹ đổ bộ lên bãi biển Normandie nước Pháp. Dân Paris sôi nổi mong muốn, chờ đợi quân Anh Mỹ vào Paris : « Dzô Paris mau mau, mấy ông ơi.. ! » « Mấy anh dzô Paris, chúng em chờ.. Dzô lẹ đi mấy anh.. !» Nhưng mục tiêu của Bộ Tổng Tư Lệnh Quân Ðồng Minh – Tổng Tư Lệnh là Tướng Eisenhower – là tiến gấp vào Berlin. Tiến mau, tiến mạnh, không vững chắc cũng tiến : vào Berlin nhanh nhanh, chậm bước để cho Hồng Quân Liên Xô nó chiếm hết Berlin, nó chiếm trọn nước Ðức, thì các Tướng Anh Mỹ – kể cả Tổng Thống Mỹ, Thủ Tướng Anh – chỉ có nước méo mặt nhìn nhau mà khóc ròng ngoài quan ải ! Quân Anh Mỹ phải bỏ qua Paris để tiến vào Berlin vì Hồng Quân Liên Xô đánh vào nước Ðức từ phiá Ðông, đang có lợi thế vào Berlin trước quân Anh Mỹ đánh tới từ phiá Tây.

Chiến Tranh Thế Giới Thứ Hai có cái gọi là Tứ Cường, bốn nước mạnh làm cái việc gọi là chung lưng, đấu cật đánh Phát-xít Ðức: Tứ Cường : Anh, Mỹ, Nga, Pháp – có khi là Trung Hoa – nhưng trên thực tế chỉ có Tam Cường : Anh, Mỹ, Nga. Pháp bại trân, đầu hàng có Tướng De Gaulle lập chính phủ Pháp Lưu Vong ở Anh Quốc, có một số binh sĩ chừng 500 người, có khoảng 20 xe tăng, xe thiết giáp, do Ðại Tá Leclerc chỉ huy. Nhưng Tướng De Gaulle, người đại diện Pháp Quốc bại trận, không một lần được ngồi họp bàn chuyện thế giới với ba nhà lãnh đạo ba cường quốc là Hoa Kỳ, Anh và Nga Xô : Roosevelt, Churchill, Stalin. Ðơn vị lính Pháp lưu vong ở Anh Quốc đặt dưới quyền chỉ huy, điều động của Bộ Tổng Tư Lệnh Quân Ðồng Minh. Không được lệnh của Tướng Eisenhower, Ðại Tá Leclerc – thân phận con rơi ăn nhờ, ở đậu, mọi thứ cần để sống èo uột đều do Mỹ cung cấp – không thể dẫn đơn vị quân Pháp lưu vong còm cõi, lẻ loi tiến về Paris dù biết nhân dân Paris đang nóng lòng chờ đợi.

Ngày 19 Tháng Tám, 1944 dân Paris – không chờ lâu hơn được nữa – làm cuộc xuống đường dùng võ khí tấn công quân Ðức chiếm lại Paris. Khi ấy Tướng Ðức trấn thủ Paris là Tướng Choltitz được lệnh của Hitler :

« Tử thủ Paris, làm Paris trở thành pháo đài, nếu cần phá hết các cầu sông Seine, phá những Thư Viện, Viện Bảo Tàng, hủy hết những bảo vật, làm Paris thành hoang địa.»

Nhân dân Paris nổi dậy ngày 19 Tháng Tám 1944, họ bắn nhau với quân Ðức trong thành phố đến ngày 23 Tháng Tám, 1944, đơn vị quân Pháp lưu vong do Ðại Tá Leclerc chỉ huy, với 10 xe tăng, 10 xe bọc sắt, 200 binh sĩ, tiến vào Paris. Ngày 25 Tháng Tám, 1944, quân Ðức ở Paris đầu hàng, Tướng Choltitz không tuân hành lệnh hủy diệt Paris của Hitler, ông đầu hàng và bị bắt, 1.500 dân Paris bị chết sau những trận xung đột, 71 binh sĩ Ðức tử trận, thủ đô Paris còn nguyên. Và đàn ông Paris mừng chiến thắng bằng cách lôi những cô Ðầm lấy Ðức ra cạo đầu, lột truồng, làm nhục.

Việc đó, theo tôi, là một việc làm dân Paris – nói riêng – và dân Pháp – nói chung – phải xấu hổ. Xấu hổ đến đời chắt, đời chút, đời chít. Những anh đàn ông Paris làm những việc ấy là những anh hèn. Cho đến nay, sau 60 năm tôi thấy họ làm cái việc trả thù hèn, tàn ác và kỳ cục ấy tôi vẫn không hiểu tại sao dân Pháp nổi tiếng « gallant » hào hoa, nịnh Ðầm, hun tay, nâng váy, bưng đít Ðầm tự đời ông cố, ông sơ, lại có thể đối xử với phụ nữ nước họ dã man như thế.

Tù binh Ðức cúi đầu đi khỏi Paris, những chàng Dzi Ai – GI : Lính Mỹ – dzô Paris. Những chàng lính Mỹ quân phục trẻ, đẹp, sạch boong, khoẻ mạnh, dzô Kinh Thành Ánh Sáng với bột mì, thịt hộp, bơ, sữa, đường, sà-bông, thuốc điếu, suynh-gôm, sô-cô-la. Không cần kể Ðô-la Mỹ. Chỉ từng ấy món ăn chơi đã dư đủ làm cho các cô Ðầm Pháp tự nguyện, không cần mời gọi, đem thân đến với các chàng GI Mỹ. Như các nàng từng đến như thế với những người lính Ðức.

Các sử gia ghi nhận : Lần thứ nhất trong lịch sử chiến tranh của Nhân Loại có một Quân Ðội đi chinh phục nước ngoài mà các quân nhân sạch hơn, khoẻ hơn, no đủ hơn dân nước bị chinh phục. Quân đội đó là Quân Ðội Mỹ. Trước họ, những đoàn quân đi chinh phục đầy những lính đói rách, râu ria, hôi hám, ghẻ lở, chấy rận đầy người, tàn ác, man rợ, đi đến đâu là mang bệnh tật đến đó, họ chuyên cướp lương thực của dân địa phương để ăn, chiếm nhà dân địa phương để ở. Chuyện giết người, hãm hiếp, cướp của là chuyện thường. Lính GI Mỹ 1945 là những binh sĩ thứ nhất trong lịch sử vào những nước Âu châu bị chiến tranh tàn phá mà mang thực phẩm, thuốc men, kỹ thuật cơ khí hiện đại đến cứu dân Âu châu, xây dựng lại Âu châu.

Tình cảnh dân Nhật bại trận có thể còn thê thảm hơn tình cảnh dân Ðức bại trận. Sĩ quan Nhật không chịu nhục đầu hàng, dùng đoản kiếm tự mổ bụng. Sĩ quan Nhật ở Sài Gòn làm hara-kiri lền khên. Họ tự sát nhiều đến nỗi Nhật Hoàng phải ra lệnh :

« Không được tự sát ! »

Khoảng năm 1960 có lần tôi đọc bản Hiệu Triệu thần dân năm 1945 của Nhật Hoàng, bản dịch sang tiếng Pháp, đăng trên Tạp Chí Selection. Bản Hiệu Triệu thật cảm động, tôi còn nhớ một câu :

« Chúng ta phải sống cảnh sống không thể sống được, chúng ta phải chịu đựng cái không thể chịu đựng được. »

Những phụ nữ Nhật chiều chiều bận những bộ y phục đẹp nhất mà các nàng còn giữ được, đến cổng những trại Lính Mỹ, đứng chờ lính Mỹ ra chọn, dắt đi. Nghe nói những năm sau Thế Chiến ấy có những phụ nữ Nhật, phụ nữ Ðức đem thân phục vụ Lính Mỹ chỉ để lấy vài gói thuốc lá, vài thếp sô-cô-la.

Năm 1952 tôi xem phim Rashomon – Toshiro Mifune, Machiko Kyo – trên màn ảnh rạp Xi-nê Majestic, Sài Gòn. Phim Nhật, đen trắng, làm năm 1950, đánh dấu cuộc mở đầu Sống Lại của nước Nhật bại trận. Hình ảnh đẹp, diễn xuất tuyệt vời, cốt truyện Rashomon làm tôi ngơ ngẩn. Những năm 1985, 1986, 1987 trong Nhà Tù Chí Hòa, có đến ba, bốn lần tôi kể chuyện phim Rashomon cho anh em tù nghe trong những buổi tối. Việc kể chuyện này được gọi là Chiếu Phim.

Hôm nay, một chiều Tháng Năm 2010, tôi kể chuyện phim Rashomon với quí bạn. Rashomon là một truyện cổ của Nhật, được viết vào khoảng Thế kỷ 16 hay 17. Ðây là sơ lược chuyện phim, chuyện xẩy ra trong thế kỷ xưa :

Vào phim, ông tiều phu vào rừng kiếm củi, thấy xác một thanh niên quí tộc chết trong rừng. Nhà quí tộc này chết vì vết thương ở bụng. Nhà chức trách sở tại được ông tiều phu báo tin, tìm được bà vợ nhà quí tộc đi lang thang trong rừng. Rồi họ bắt được tên du đãng bị nghi là đã can tội đánh lưà nhà quí tộc vào sâu trong rừng, đánh lén, trói nạn nhân lại, cưỡng hiếp bà vợ rồi giết nhà quí tộc.

Trong cuộc xử án nơi làng quê Nhật xưa, tên côn đồ – Toshiro Mifune – kể :

– Chuyện khởi đầu bằng một cơn gió. Nếu buổi trưa hôm ấy trời không có cơn gió ấy hôm nay không có tôi ở đây. Trưa hôm ấy, tôi nằm ngủ ven con đường qua rừng. Trời nóng quá. Tôi đang ngủ thì có cơn gió thổi qua. Mát ơi là mát. Cơn gió làm tôi hé mắt nhìn lên…

Ðúng lúc tên cướp nhìn lên, vợ chồng nhà quí tộc trẻ tuổi đi qua trên đường. Ông chồng đi bộ dắt ngựa, bà vợ – Machiko Kyo – ngồi trên ngựa. Nàng không ngồi xoạc hai chân mà ngồi để cả hai chân về một bên.

Tên côn đồ kể :

– Tôi nhìn lên ..Gió thổi làm gấu váy của nàng bay lên. Chút thôi, nhưng cũng đủ cho tôi thấy hai bắp chân nàng. Tôi nẩy ra ước muốn dâm dục. Lừa cho ông chồng vào sâu trong rừng dễ thôi..

Tên côn đồ chạy tắt qua rừng, đón đường, làm bộ ngu ngốc nói với nhà quí tộc :

– Ông ơi ..Trong kia có ngôi mộ, trong có mấy thanh kiếm cổ đẹp quá. Ông vào lấy đi. Ông lấy được. Tôi lấy người ta bắt tôi. Ông lấy kiếm, ông cho tôi ít tiền. Ði đi. Ði theo tôi.

Tên cướp đưa vợ chồng nhà quí tộc vào sâu trong rừng, Gã bất ngờ đánh ngã ông chồng, trói lại, để ngồi đó, gã hãm hiếp bà vợ. Nàng chống cự nhưng không thoát tay gã. Gã kể sau khi bị gã hiếp, bà vợ nhà quí tộc ngỏ ý muốn đi theo gã, nhưng gã không chịu, gã chê :

– Bọn đàn bà quí tộc ..chán thấy mẹ. Yếu sìu. Kém xa gái quê..

Rồi gã bỏ đi. Ðến lượt bà vợ nhà quí tộc khai trước toà. Nàng kể :

– Nó năn nỉ tôi đi với nó. Nó hưá nó sẽ yêu thương tôi, quí trọng tôi, chiều chuộng tôi, nhưng tôi nhổ vào mặt nó. Nó đi rồi, tôi đến cởi trói cho chồng tôi. Ánh mắt khinh bỉ chồng tôi nhìn tôi làm tôi kinh sợ, tôi biết chồng tôi khinh tôi vì tôi bị thằng khốn nó hiếp. Uất hận, tôi kêu lên:

– Sao anh lại khinh tôi ? Anh không bảo vệ được vợ anh, anh để nó hiếp vợ anh trước mặt anh, anh mới là người đáng khinh. Tôi là nạn nhân. Anh phải thương tôi chứ ? Sao anh lại khinh tôi, sao anh kết tội tôi ?

Nàng kể trước toà ánh mắt khinh bỉ của ông chồng làm nàng không chịu nổi. Nàng nói :

– Tôi còn con dao, tôi giết chồng tôi..

Bà vợ khai xong, tòa án nhờ thầy pháp gọi hồn nhà quí tộc về nhập vào con đồng, hồn nhà quí tộc kể không ai giết ông cả, ông tự sát vì truyền thống võ sĩ đạo không chịu sống nhục.

Cùng một chuyện, ba người kể khác nhau. Người nào kể về mình cũng kể mình hay, mình tốt. Người ngoại cuộc không thể biết người nào nói thật, người nào nói dối. Xem phim từ năm 1952, đến năm 1960 tôi mới nghe nói Ðạo diễn Akira Kurosawa làm phim Rashomon để nói với đàn ông Nhật những năm 1946, 1947:

« Ðừng khinh những người đàn bà Nhật. Các anh mới là những người đáng khinh.»

o O o

Những đêm buồn năm 1976, 1977, tình cảnh những người đàn bà thời loạn làm tôi thương xót. Tôi nhớ những lời Thơ:

Thiên địa phong trần
Hồng nhan đa truân

Thuở trời đất nổi con gió bụi
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên..

Cảm khái và bi phẫn, tôi làm bài thơ :

Hỏi Trời

Thiên địa phong trần
Hồng nhan đa truân
Thiên phủ cờ hồng, thiên đỏ mặt.
Ðịa trùm áo sám, địa xanh da.
Phong trần nát cỏ, tàn hoa.
Hồng nhan có tội gì mà đa truân ?
Hồng quân với khách hồng quần
Chẳng thương thì chớ còn dần cho đau.
Cuối đời nhớ Trước, thương Sau.
Sao ta chỉ thấy một mầu tang thương ?
Có Thiên Ðường, có Tây Phương.
Sao ta chỉ thấy một đường Âm Ty !
Ðêm tàn nằm đọc cổ thi
Ta nghe tiếng khóc A Tỳ quanh ta.

CÔNG TỬ HÀ ÐÔNG

___________________________________________________

* Ðúng ra là PARIS THÁNG NĂM 44, tôi để là PARIS THÁNG NĂM 45 cho dễ viết.

** Tôi cố ý không dzùng tiếng « Giải phóng.» Tôi khó chịu khi thấy có người viết ở Mỹ dzùng những tiếng ngu ngốc của bọn VC, như : « in ấn, chi trả, diện, khâu, đỉnh điểm, khẳng định, khiếu kiện.. » Bố khỉ. Ðã « in » còn « ấn » dzô cái lỗ nào !

*** Trên ghế Bà Ðầm ngoi đít Vịt.
Dưới sân Ông Cử ngỏng đầu Rồng.

Ông cha tôi dzùng tiếng Bà Ðầm, Cô Ðầm thật hay, phiên âm từ tiếng Dame, Madame : Ðầm. Ðầm chứ không Ðam. Tôi théc méc tại sao ông cha tôi không sài tiếng Ông Mông – Monsieur – đi đôi với tiếng Bà Ðầm – Ông Mông, Bà Ðầm – hay Ông Sừ, Bà Ðầm, mà lại sài tiếng Ông Tây, Bà Ðầm. Tôi có nghe mấy ông Chủ tiệm Giày ở đường Lê Thánh Tôn, Sài Gòn, dùng tiếng Giầy Sừ để gọi giày của đàn ông, Giầy Ðầm là giầy của ai sì quí pạn đã piết dzồi, tôi khỏi cần viết rõ.

Mời quí pạn « thiếm sực » hay « đét-se » một chuyện dzui dzui tui nghe được năm xưa : Thời Quân Quốc Xã Ðức chiếm đóng nước Pháp, có những người Ðức kết bạn với những người Pháp. Một ông Ðức hỏi ông Pháp :

– Tôi thấy dân Pháp các anh thật là ….Dân Ðức chúng tôi khi gặp nhau, chúng tôi nói chuyện văn học, nghệ thuật, tôn giáo, dân Pháp các anh khi gặp nhau toàn nói chuyện bơ, sữa, đường, cà phê, thuốc lá.

Ông Pháp trả lời tỉnh queo :

– Chuyện thường. Ở đời thằng nào thiếu cái gì thì hay nhắc đến cái đó. Có gì lạ.